Irig -grad

GEOGRAFSKE OSOBINE

Irig je jedno od najvecih naselja na juznim padinama Fruske Gore i sediste je istoimene opstine. Lezi na veoma vaznoj saobracajnici koja polazi od Novog Sada i preko Iriskog venca, i srednjim delom juznih obronaka Fruske Gore spusta se do Rume. Od ovog glavnog puta odvaja se lokalni put koji povezuje niz sela na fruskogorskoj padini. Stoga Irig ima veoma povoljan geografski polozaj. U saobracajnom pogledu primarna je drumska mreza tj. komunikacija.

O geografskom polozaju Iriga u literaturi konstatovano je sledece: "Na odredjivanje polozaja Iriga od znacaja su bila dva -tri potocica, cije se doline spajaju u jednu posiru. Ovi potocici daju dovoljnu kolicinu vode, te se naselje moglo nesmetano razvijati" (Bukurov,1954,23).

Hatar Iriga zahvata povrsinu od 55,1 km2 ili oko 24,4 % opstinske teritorije, pocemu je na prvom mestu medju dvanaest naselja na ovom prostoru.

Prema popisu stanovnistva iz 1991. godine, u Irigu je zivelo 4.414 lica ili 37,7 % ukupne populacije na podrucju opstine gde i predstavlja najmnogoljudnije naselje. Prosecna gustina naseljenosti na ovoj teritoriji pri poslednjem popisu iznosila je 80,31 st./km2.

Fizickogeografske odlike

Na teritoriji Iriga postoji samo jedan veliki do, tzv. Batinci do kroz koji protice Jelence potok. Pored njega postoji jos cetiri manja dola.

Hidrografsku sliku iriske teritorije cine izvori, bunari i potoci. Izvori se javljaju na mnogo mesta i brojni su ali su najpoznatiji Murgin tocak, Staro Hopovo i Budakovacki izvor. Mnogi izvori su presusili.

Jelence potok protice velikim delom kroz teritoriju Iriga i predstavlja glavni povrsinski objekat na ovom prostoru. Potoka je nekad bilo vise, ali ih je sada mnogo manje (mnogi su su presusili). U proslosti je na ovom potoku bilo nekoliko vodenica potocara u vlasnistvu Irizana i kaludjera manastira Hopovo. Bunara takodje nema mnogo. Nekada je svaka kuca imala po jedan bunar, a sada ih je znatno manje jer se ljudi vodom snabdevaju iz gradskog vodovoda. Uslovi za navodnjavanje su slabi.

Lokalitet "Cigan" predstavlja ostatke paleolita sto predstavlja spomenik kulture.

U Irigu se nalaze razliciti tipovi kuca -seoske, gradske, savremene a i jedna kuca iz turskog doba.

Biogeografske osobine

Biljni i zivotinjski svet je veoma raznolik. U planinskom pojasu se nalaze listopadne sume. U prolece se javljaju visibaka, kukurek. Zivotinje se nalaze u malom broju, a u proslosti ih je bilo vise. Ima veoma malo srna, divljih svinja, zeceva, lisica, jazavaca, fazana i dr. Pojas lesne zaravni je poljoprivredna oblast, a jos nizi predeli pod livadama i pasnjacima. Od trava su prisutne majcina dusica, bela detelina. Zivotinjski svet je prilagodjen bilnjom svetu. Javljaju se poljski misevi, prepelice itd.

Drustveno geografske osobine

Stanovnistvo- Pouzdano pracenje brojnog kretanja stanovnistva Iriga dosta je otezano zbog nedostatka zvanicnih podataka. Ipak, razvoj populacije u ovom sremskom gradu moguce je pratiti kroz kretanje broja stanovnika od 1787. godine. Treba navesti da popisi stanovnistva sve do 1869. nisu obuhvatali obradu struktura stanovnistva, te se u tom smislu ono i ne moze analizirati.

"Irig´s plague" that has infected 3.389 persons, took 2.548 lives. It is instigated that after plague epidemic in Irig on year 1796. 2.265 people were registered. After this decease, population recovered and stabilized in colony.

In literature we find following explanations: ˝In twenties and thirties years of XIX century there was stagnation and decadence of population number due to general Hungarian economic standstill and our countries in its bay, especially because of increase of tax charges and district and national obligations in form of nature and labour rent that weighted Irig like colony that lived under Hungarians˝ (Gavrilovic, 1948-49).

Kretanje broja stanovnika u Irigu u narednom periodu odvijalo se uzlaznim i silaznim putanjama uslovljenim razlicitim faktorima: "Maksimalni porast stanovnistva bio je u periodu od 1880. do 1890. godine. To je vreme kada kapitalizam obuhvata fruskogorsku oblast i kada se osetila velika teznja za nagomilavanjem proizvodnih dobara. Tada se otpocelo sa krcenjem suma, preoravanjem pasnjaka. Za sve ove poslove nije bilo dovoljno jeftine radne snage, te se pristupilo kolonizaciji iz razlicitih krajeva bivse Austro-Ugarske. Kao posledica ovoga doslo je i do veceg porasta stanovnistva; sela se povecavaju usled intenziviranja poljoprivrede i kolonizacije Nemaca i Madjara. Veliko opadanje stanovnika izmedju 1910. i 1921. godine ima svoj uzrok u Prvom svetskom ratu." (Bukurov, 1951)

Najnoviji period, odnosno od 1971. do 1991. godine odlikuje se permanentnim smanjivanjem broja stanovnika po godisnjem proseku od oko 20 lica. Glavni razlog ovakvog trenda je u cinjenici da mladi i dalje odlaze iz Iriga u potrazi za boljim poslovima, kao i u smanjenju prirodnog prirastaja.

Prema popisu iz 1991. godine u gradu je zivelo 4.414 stanovnika, od toga:

U pogledu starosne strukture podaci su dosta nepovoljni; u piramidi starosti opada ucesce mladjih starosnih grupa. 1991:

Ovakav trend prirodnog prirastaja i medjusobni odnos starosnih grupa odrazio se i na prosecnu starost Irizana. Prosecna starost populacije Iriga 1991. bila je blizu 42 godine.

Etnicka slika (1991.) pokazuje da u ovom naselju pretezno zive Srbi

Struktura stanovnistva grada Iriga prema aktivnosti i delatnosti:

1981. godine kontigent dece i mladih je bio zastupljen u sledecem broju::

Ako se ima u vidu da prirodni prirastaj ima negativnu stopu, kao i da je evidentno iseljavanje mladih bracnih parova sa decom iz Iriga u druga mesta, treba ocekivati da se ovaj udeo jos vise smanji.

Prema radnoj sposobnosti Irig broji:

Privredne karakteristike

Privredne karakteristike Iriga proisticu iz prirodne sredine i drustveno-ekonomskih karakteristika ovog grada. Fizicko-geografska sredina pruza povoljne uslove za zemljoradnju, vinogradarstvo, vocarstvo i stocarstvo.

Iriski hatar se prostire po "gornjim" i "donjim" zemljama. Na donjim, koje su deo fruskogorske lesne zaravni, seju se razne vrste zita i industrijske biljke, dok se na gornjim nalaze vinogradi i vocnjaci.

Struktura zemljisnih povrsina:

Kukuruzu se obraca najveca paznja. Psenica je takodje veoma znacajna vrsta zita i zauzima drugo mesto po zasejanim povrsinama u hataru.

Irisko vinogradarsko podrucje zajedno sa karlovackim, ilockim, sidskim i slankamenskim cini jedinstven vinogradarski pojas Fruske gore. Na irisko podrucje dolazi 10 % vinogradarskih povrsina u Fruskoj gori. Irig je centar za proizvodnju grozdja i vina. Na 9 % obradivih povrsina zasadjene su najvecim delom vinske sorte grozdja. U opstini Irig postoje cetiri veca plantazna vinograda, a najveci je u iriskom hataru. Danas postoje tri tipa vinograda. Prvi je plantazni, na vecim kompleksima gde se za izvodjenje gotovo svih radova uspesno primenjuje mehanizacija. U ovim vinogradima se gaje samo vinske sorte grozdja. Drugi tip predstavljaju stari vinogradi u kojima se gaje i vinske i stone sorte grozdja. Sve je vise vinograda koji se podizu uz izletnice kuce. To je treci tip vinograda i u njima se gaje uglavnom stone sorte grozdja.

Vocarstvo u iriskom hataru zauzima sve znacajnije mesto u poljoprivredi. Na to ukazuju povrsine pod vocnjacima koje su znatno vece od onih pod vinogradima. Povecanje povrsina pod vocem rezultat je dizanja novih plantaza.

Uzimajuci u obzir sve osnovne fizickogeogafske pokazatelje, namece se zakljucak da teritorija iriske opstine pruza dobre uslove za razvitak poljoprivredne proizvodnje koja cini dominirajucu privrednu granu. Od drugog svetskog rata razvoj poljoprivrede karakterise proces prosirenja drustvenog sektora poljoprivrede i postepeno podrustvljavanje individualne poljoprivrede putem razvoja kooperativnih odnosa.

Da bi se proizvodnja finalnih proizvoda vezala za primarnu, pristupilo se osavremenjavanju postojecih kapaciteta za preradu poljoprivrednih proizvoda. U skladu s tim organizovano je prosirivanje proizvodnog prostora u iriskom "Podrumu", izgradjena je fabrika za preradu voca, klanica i fabrika stocne hrane. Samo naselje Irig nema znacajnijih industrijskih kapaciteta sem onih koji se bave preradom poljoprivrednih proizvoda.